Aşısı olan tek kanser türü; Rahim Ağzı Kanseri ve HPV Aşısı
30.12.2021Rahim ağzı (serviks) kanseri dünyada kadınlar arasında en yaygın ikinci kanserdir. Smear testi ABD`de daha fazla yaygınlaşmasına rağmen 2004 yılında 10.000 yeni serviks kanseri teşhis edilmiştir. Yılda 500 bin kişi rahim ağzı kanserine yakalanmaktadır, 250 bin kişi de hayatını kaybetmektedir.
Human Papilloma Virüs yani HPV yaygın görülen, belirti göstermeyen, oldukça bulaşıcı DNA virüsleridir ve cinsel yolla bulaşan en yaygın enfeksiyonlardan biridir. 200 civarında HPV tipi mevcuttur. Ancak bilinen yaklaşık 20 farklı türü genital enfeksiyona neden olmaktadır. HPV’nin kanser yapan (yüksek riskli) ve siğil yapan (düşük riskli) tipleri mevcuttur. Yüksek riskli HPV tipleri kadınlarda servikal kanser, vulva, vajina, orofarinks, anüs kanserleri ve ilgili prekanseröz (kanser öncü hücreleri ) lezyonlar; erkeklerde ise anüs ve penis kanserleri ile ilişkilidir.
Human Papilloma Virüsün (HPV) ana bulaşma yolu cinsel ilişki ile olur. Enfekte bir kişinin vajina veya dış genital bölgesi ile temas sonucu bulaşır. Oral veya anal yolla enfekte bir genital bölgeye temas edilmesi halinde de bulaşma olur veya cilt bütünlüğü bozulmuş enfekte cilt bölgesinin, sözgelimi elle, temasıyla da bulaşabilir. Prezervatiflerin mutlak koruyuculuğu yoktur, çünkü enfekte cildi tamamıyla kapatmak mümkün değildir. Ancak her ilişki öncesi kondom kullanımı yine de önerilmektedir.
Rahim ağzı kanserine neden olan HPV`e karşı geliştirilen aşı koruyucu bir yöntem olup daha önce virüsle temas ederek enfekte olmuş kişilere tedavi edici özelliği bulunmamaktadır. HPV`nin siğilli ve kanserli olgularda en sık saptanan 6-11-16-18 tiplerine karşı geliştirilen aşı ile ilgili tartışmalar devam etmektedir. Türkiye’de sadece MSD tarafından geliştirilen "GARDASİL" isimli aşı ( FDA tarafından onaylı) satışa sunulmuştur.
HPV Aşısı ile ilgili detaylar:
- 9 yaşından itibaren kız ve erkeklere HPV aşısı yapılabilir. 9-14 (14 yaş dahil ) yaş arası 2 doz HPV aşısı tavsiye edilir. 14-26 (26 yaş dahil ) yaş arası ise 3 doz HPV aşısı önerilmektedir.
- HPV aşısı doz aralıkları ise yaşa göre değişebilmektedir:
- HPV aşısı ilk doz sırasında kişi 9 – 14 yaş arasındaysa ( 14 yaş dahil)
- İlk doz HPV aşısı: Belirlenen bir tarihte
- İkinci doz HPV aşısı: İlk HPV enjeksiyonundan 6 ay sonra
- HPV aşısı ilk doz sırasında kişi 15-26 yaş arasındaysa ( 26 yaş dahil )
- İlk doz HPV aşısı: Belirlenen bir tarihte
- İkinci doz HPV aşısı: İlk HPV enjeksiyondan 2 ay sonra (İlk dozdan sonra bir aydan önce olmayacak şekilde)
- Üçüncü doz HPV aşısı: İlk HPV enjeksiyondan 6 ay sonra (İkinci dozdan sonra 3 aydan önce olmayacak şekilde)
- Yeni çalışmalar sonrasında 27-45 yaş aralığındaki kadınlarda da HPV aşısının bu yaş grubunda etkili olduğu ortaya koymaktadır.
- İlk planda sadece kız çocuklara yapılması planlanmaktadır, erkek çocuklara da yapılmasında faydası vardır, çünkü seksüel yolla bulaşmaktadır. (erkekten kadına veya tersine).
- HPV aşısı sonrasında rahim ağzı kanser taraması aşılanmayan hastalar gibi yapılması gerekmektedir. Çünkü aşılama sonrası bile diğer nadir HPV tipleri ile rahim ağzı kanseri oluşturabilmektedir. Bu nedenle rahim ağzı kanser taraması ihmal edilmeyerek aynı şekilde devam etmelidir.
- Hamilelere yapılması tavsiye edilmemektedir, doğumdan sonra emzime döneminde yapılabilir.
- En çok merak edilen ise HPV taşıyıcı olanlar, lezyonu bulunanlar ve aktif genital siğili olanlara yapılıp yapılamayacağı konusudur. Aşı koruyucu olduğu için zaten alınmış bir tipe ( örneğin 18`e) karşı hiçbir faydası olmaz ve kişinin birden fazla virüs tipini aynı anda bulundurmaları çok çok nadir bir ihtimaldir. Kondilomu (siğil) olanlara aşı yapıldığında sadece kendisinde olmayan diğer tiplere karşı ( ileriki bir zamanda bu tipleri alabileceği farz edildiği durumlarda, multipartner yaşayanlarda) faydası olabileceği iddia edilmektedir. Dolayısıyla aşı önleyici olduğu için şu anda kesin bilinen virüsü almamış kişilerde etkili olabileceği yönündedir.
- Anormal smear, genital siğil veya siğil öyküsü aşıya engel değildir, ancak etkinlik daha az olabilir.
- Cinsel ilişkiden sonra da HPV aşısı yaptırılabilir. Cinsel ilişki ile bir HPV türü yaşansa bile, henüz sahip olmadığınız diğer HPV tiplerine karşı koruma sağlanabilir. Ancak aşıların hiçbiri mevcut bir HPV enfeksiyonunu tedavi etmemektedir. Aşılar sadece henüz mevcut olmayan HPV tiplerine karşı koruma sağlamaktadır
- Aşı öncesi HPV testi önerilmez ( çünkü değişik HPV tiplerin olabilmesi, testin sadece aktif enfeksiyonu göstermesi, testin cost-efektif olmaması)